تربیت بدنی و علوم ورزشی

دیابت بیماری است که با افزایش غلظت قند خون (گلوکز) شناخته می­شود. دیابت سومین علت مرگ و میر در ایلات متحده است که بیشتر از 12 میلیون نفر به آن مبتلا هستند. دیابت باعث کوری،‌ مسمومیت در دوران حاملگی، آسیب کلیوی، آسیبهای قلبی و بیماریهای عروق محیطی می­شود که می­تواند منجر به قطع یک پا (به صورت کامل یا از مچ پا به پایین) شود.

دیابت دو نوع است،‌ دیابت نوع اول(دیابت وابسته به انسولین) و دیابت نوع دوم(دیابت غیر وابسته به انسولین). دیابت نوع اول به دلیل محدودیت لوزالمعده در تولید انسولین است. علائم این بیماری پرنوشی، پر ادراری، ‌ضعف و تاخیر در بهبود زخمهای بدن، حالت تهوع و کاهش سریع وزن بدن است. این بیماری از طریق تزریق منظم انسولین قابل کنترل است.

  دیابت نوع دوم که 90 درصد افراد دیابتی به آن مبتلا هستند به دلیل کاهش حساسیت سلولها نسبت به انسولین اتفاق می­افتد و بر تنظیم قند خون اثر می­گذارد. اکثر مبتلایان به دیابت نوع دوم چاق و دارای اضافه وزن هستد. این بیماری از طریق کنترل رژیم غذایی، کاهش وزن و انجام فعالیتهای ورزشی مدیریت می­شود.

   اگر چه اثر ورزش بر کنترل قند خون در مبتلایان به دیابت نوع اول مشخص نشده است ولی ورزش مزایای نهفته دیگری برای مبتلایان به این بیماری دارد. از آن جایی که این بیماران در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری سرخرگ کرونری (تصلب شرائین) (به میزان 2 تا 3 برابر بیشتر از افراد دیگر)، بیماریهای مغزی- عروقی و بیماریهای عروق محیطی قرار دارند، ورزش می­تواند نقش مهمی در کاهش این خطرات ایفا کند و به عنوان یک عامل پیشگیرانه مورد استفاده قرار گیرد. نکته مهمی که در مورد ورزش کردن بیماران باید به آن توجه کرد این است که قبل از انجام هر برنامه تمرینی و فعالیت ورزشی با یک متخصص ورزش و یا پزشک متخصص مشورت نمایند و بعد از آن اقدام به انجام این اعمال نمایند.

درمان پرفشارخونی

هدف از درمان بیماری پرفشارخونی، کاهش یا پیشگیری از عوارض آن مانند بیماری قلبی عروقی، سکته مغزی، نارسایی کلیوی و ... است. این اهداف با کاهش دادن فشارخون سیستولی به کمتر از 140 میلیمتر جیوه و دیاستولی به کمتر از 90 میلیمتر جیوه، بدون تأثیر منفی در کیفیت زندگی حاصل می­شود. 

اثر ورزش در پرفشار خونی

مطالعات بسیار زیادی روی انسان و حیوانات نشان داده که ورزش بر فشارخون و کاهش آن در زمان استراحت مؤثر بوده است. تعدادی از سازگاری­های فیزیولوژیکی ناشی از تمرینات استقامتی می­توانند بر فشارخون استراحتی و مقدار آن در هنگام ورزش اثر بگذارند.

1- ورزش هوازی باعث کاهش کلی فعالیت سیستم عصبی سمپاتیکی شده و بر اثر کاهش در مقاومت عروق محیطی باعث کاهش فشار خون استراحتی می­شود.

2- ورزش می­تواند موجب کنترل قند خون شده و مقاومت به انسولین را که خطری برای بیماری فشار خون است، کاهش دهد (افزایش انسولین و مقاومت انسولینی، فعالیت دستگاه عصبی سمپاتیک را افزایش می­دهد که در نتیجه آن می­تواند سبب پرفشار خونی شود).

3-کاهش وزنی که بوسیله ورزش صورت می­گیرد می­تواند منجر به کاهش فشار خون گردد.

4- ورزش می­تواند فشار روانی که یکی از عوامل خطرزا در بیماری فشار خون است را کاهش دهد.

در مورد مدت ورزش تفاوتهایی در متون مختلف وجود دارد، به هر حال در بیشتر متون به مدت 30-20 دقیقه فعالیت و 4-3 نوبت در هفته اشاره شده است. در مورد شدت ورزش نیز در بیشتر پژوهش ها به شدتهای متوسط اشاره شده و در این مورد باید سن و میزان پر فشارخونی مد نظر باشد. کالج پزشکی ورزشی امریکا ACSM در توصیه 1990، شدت 85-60 درصد حد اکثر ضربان قلب را برای فعالیت بدنی پیشنهاد می کند. توجه به این نکته الزامی است، افرادی که دارای پرفشارخونی شدید 180/110 هستند نباید قبل از تجویز دارو به ورزش بپردازند. همچنین بیمارانی که دارای پرفشارخونی متوسط 160/100 و شدید 180/110 هستند باید از تمرین با وزنه اجتناب کنند، در تمرین با وزنه، استفاده از وزنه ­های متوسط با تکرار زیاد پیشنهاد شده است.

مکانیسم­های کنترل فشار خون

فشارخون در بدن توسط مکانیسمهای زیر کنترل می­شود:

1- اعصاب

2- کلیه ها

3- هورمون­ها و مواد ترشح شده توسط اعضای بدن (آدرنالین، هورمون ضد ادراری (ADH)، آنژیوتانسین، آلدوسترون و بسیاری از هورمون­های دیگر مثل: هورمون غده تیروئید، کورتیکو استروئیدها، هورمون رشد و انسولین)

افزایش فشار خون در بدن عوارض گوناگونی را در فرد مبتلا ایجاد می­کند:

1- به صورت مستقیم موجب عارضه  قلبی و عروقی می گردد.

2- در روند سخت شدن دیواره رگها مشارکت می­کند  (آترواسکلروز).

اگر افزایش فشارخون درمان نشود 50% بیماران به علت نارسایی قلبی و بیماری عروقی کرونر قلب، 33% به علت سکته مغزی و 15-10 درصد به علت نارسایی کلیوی می میرند.

زمانی که فشار خون فرد به دلایل مختلف بالاتر از محدوده طبیعی برود در این حال می گوئیم که فرد دارای پر فشار خونی و یا افزایش فشار خون شده است.

 عوامل خطرزا برای پرفشارخونی:

این عوامل دو دسته هستند و شامل عوامل قابل کنترل و غیر قابل کنترل می باشند. عوامل قابل کنترل عبارتند از: مقاومت انسولینی، چاقی، بی تحرکی جسمانی، رژیم غذایی (مصرف زیاد سدیم)، استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی

 عوامل غیرقابل کنترل نیز شامل:  وراثت، نژاد و افزایش سن می­شوند.

 نکته:

از بروز عوامل قابل کنترل می­توان جلوگیری نمود و یا در صورت بروز می­توان آنها را کنترل کرد اما عوامل غیر قابل کنترل را نمی­توان از طریق تغییر در شیوه زندگی و تحرک بیشترتغییر داد.

فشار خون

سرخرگ­ها خون را از قلب به دیگر نقاط بدن می‌رسانند. برای آنکه خون بتواند در این عروق به جریان در آید، نیاز به فشار مناسبی دارد. فشار جریان خون در سرخرگ­های بدن، یعنی فشاری که در هر انقباض عضله قلب ، خون به دیواره سرخرگ وارد می‌کند، فشار خون نام دارد. هنگامی که سرخرگ­های بزرگ ، قابلیت ارتجاع و استحکام طبیعی خود را از دست بدهند و عروق کوچک نیز باریکتر شوند، فشارخون بالا می­رود. با گذشت زمان فشار وارد آمده به قلب می­تواند باعث بزرگ شدن قلب ، زخمی، سخت شدن و کاهش خاصیت ارتجاعی سرخرگ­ها شود.

 میزان فشار خون بر پایه دو عدد نشان داده می‌شود. اولین عدد مربوط به فشار سیستولیک یا ماکزیمم و دومی مربوط به فشار دیاستولیک یا مینیمم است. در افراد بالای 18 سال، معمولا فشار خون کمتر از 130/85 میلیمتر جیوه طبیعی محسوب می شود. (130 فشار سیستولیک و 85 فشار دیاستولیک). فشارخون سیستولی 139-130 و دیاستولی 90-85 میلیمتر جیوه، حداکثر طبیعی محسوب می شود.